Przedstawienie zagadnienia:

Dzieci ulicy to to dzieci, które na stałe przebywają na ulicy. Niektóre z nich żyją na ulicy, niektóre tam pracują. Mimo, że często mają rodziny lub krewnych, opuszczają dom, gdyż rodzina nie zaspokaja ich podstawowych potrzeb. Istnieje powszechne przekonanie, że problem dzieci ulicy dotyczy wyłącznie krajów Afryki, Azji czy Ameryki Południowej, jednak również w europejskich miastach można spotkać mieszkańców ulicy, tu nazywani bezdomnymi. Ciężko jest oszacować dokładną liczbę, jednak UNICEF podaje, że dzisiaj około 100 milionów dzieci i młodzieży żyje na ulicy. Istnieje wiele czynników, które powodują, że dzieci zamieszkują ulice: ubóstwo, rozpad rodziny, przemoc, wojna, klęski żywiołowe. Są też czynniki, które popychają dzieci do ucieczki z domu: przyjaźń, przygoda czy chęć niezależności, również finansowej. Żyjąc na ulicy, by przeżyć, pracują w niegodnych warunkach, żebrzą, kradną, dołączają do gangów (w szczególności chłopcy), a dziewczynki narażone są na przemoc seksualną. Istnieje na świecie wiele organizacji, a także wielu misjonarzy czy wolontariuszy, którzy swoją pracę wiążą ze wsparciem psychologicznym i socjalnym dzieci ulicy, również poprzez prowadzenie stacjonarnych ośrodków pomocy.

Cel zajęć:

Zapoznanie uczniów z problemem dzieci ulicy oraz sposobami wsparcia potrzebujących dzieci i młodzieży.

Metody:

wykład, dyskusja, gra planszowa, praca grupowa, prezentacja multimedialna

Środki:

gra planszowa (załącznik 1), kostka, pionki, arkusze papieru, flamastry, długopisy, film „Boskie chłopaki”

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie

Nauczyciel przedstawia uczniom temat spotkania: Dziecko na ulicy! Wyjaśnia, że dziecko ulicy to osoba poniżej 18 roku życia, żyjąca najczęściej bezpośrednio na ulicy – bawiąc się, śpiąc, kradnąc, żebrząc i jest wykluczona ze społeczeństwa oraz zdemoralizowana przez brak opieki ze strony dorosłych. Jednocześnie jest to problem nie tylko krajów Afryki czy Ameryki Południowej lub Azji, ale że to problem występujący również w krajach takich jak Stany Zjednoczone czy Polska.

2. Dziecko na ulicy! – gra planszowa

Nauczyciel dzieli uczniów na grupy (każda grupa powinna liczyć nie więcej niż 5 osób). Wyjaśnia, że wezmą teraz udział w grze planszowej (załącznik 2), która będzie dla nich sposobem na poznanie kim są dzieci ulicy (pola JAK JEST), jakie są ich problemy (pola JEST PROBLEM) oraz jakie są sposoby pomocy (CO ZROBIĆ?). Do gry potrzebna jest kostka oraz pionki (mogą za nie posłużyć małe przedmioty).
Na planszy znajdują się trzy rodzaje pól:
JAK JEST?
Pola, oznaczone napisem „Jak jest” są przedstawieniem ogólnego obrazu rzeczywistości dzieci ulicy. Jeżeli grupa stanie na jednym z tych pól, prowadzący odczytuje jedno zdanie, a zadaniem grupy jest zdecydować, czy zawarta w nim informacja jest prawdziwa, czy fałszywa (w nawiasach podano prawidłowe odpowiedzi). Jeżeli grupa udzieli nieprawidłowej odpowiedzi, cofa się o jedno oczko.

Zdania:
Dzieci ulicy zawsze mieszkają na ulicy. (fałsz)
W Polsce nie ma dzieci ulicy. (fałsz)
Na świecie żyje ponad 100 milionów dzieci ulicy. (prawda)
Wszystkie zieci ulicy uzależnione są od używek. (fałsz)
Dzieckiem ulicy można zostać z wyboru. (prawda)
Nikt nie chce pomagać dzieciom ulicy. (fałsz)
Dzieci ulicy często nie mają żadnych dokumentów identyfikacyjnych. (prawda)
W Ameryce Południowej głównym problemem dzieci ulicy jest uzależnienie się od funkcjonujących gangów. (prawda)
Wszystkie dzieci ulicy nie umieją czytać ani pisać. (fałsz)
Problem dzieci ulicy dotyczy tylko krajów Globalnego Południa. (fałsz)
Streetworker to osoba pracująca z dziećmi ulicy. (prawda)
Dzieci ulicy zawsze łatwo przyjmują pomoc. (fałsz)

CO ZROBIĆ?
W Polsce, jak i na całym świecie, istnieją organizacje pozarządowe, których szczególnym celem jest bezpośrednie i pośrednie wsparcie dzieci ulicy. Gracze, którzy staną na polu z hasłem „co zrobić?” mają do wykonania zadania, które wskażą sposoby pomocy dzieciom ulicy oraz sytuacje, w których dzieci mogą się znaleźć. Zadania skierowane są do wszystkich grup jednocześnie.

• Grupy, które prawidłowo wykonają zadanie, przesuwają się o jedno oczko do przodu.
  Pisemnie odpowiedzcie na pytanie: „kto to jest dziecko ulicy?”.
• Ułóżcie z rozsypanych liter nazwy krajów, w których występuje problem dzieci ulicy (poprzestawiane litery nauczyciel zapisuje na tablicy):
  MUNUIAR
  KOSPAL
  IZRYBLAA
  REUP
  DSANU OUDWONIPYŁ
  IRRESA OENEL
  SNAYT JEOCNZDNOEZ
• Wymieńcie trzy największe potrzeby dzieci ulicy.
• Streetworker to osoba, która pracuje z dziećmi ulicy, najczęściej w ich własnym środowisku. Zastanówcie się, jakie pytania powinien zada dziecku, by dowiedzieć się o nim jak najwięcej i móc udzielić mu pomocy.
• Domy dla dzieci ulicy to miejsca dla chłopców lub dziewcząt, gdzie wychowawcy uczą ich, jak wrócić do społeczeństwa – poprzez obowiązki, nawiązywanie relacji oraz edukację. Zastanówcie się, jak może wyglądać plan dnia w takim ośrodku opiekuńczym.
• Do jednego z krajów afrykańskich wyjeżdża lekarz, architekt oraz nauczyciel, gdzie chcą pracować jako wolontariusze. W jaki sposób, wykorzystując swój zawód, mogą pomóc dzieciom ulicy. Wymieńcie po dwa sposoby pomocy pasujące do każdego zawodu.
• Spotkaliście chłopca, który od lat mieszka na ulicy i nie potrafi czytać ani pisać. Wymyślcie i przedstawcie po dwa ćwiczenia, które pomogłyby temu chłopcu w nauce pisania i czytania.
• Pomoc dzieciom ulicy w krajach Globalnego Południa wymaga również wsparcia finansowego. Stwórzcie harmonogram akcji, która będzie miała na celu zbiórkę pieniędzy na rzecz dzieci ulicy w Sudanie Południowym (cel akcji, data, miejsce, rodzaj akcji).
• 12 kwietnia obchodzony jest Światowy Dzień Dzieci Ulicy. Stwórzcie plakat, promujący ten dzień oraz zachęcający do pomocy potrzebującym.
• Marzeniem pewnego chłopca mieszkającego na ulicy jestznalezienie pracy, ale żaden pracodawca nie chce go zatrudnić. Co mu doradzicie? Efekty pracy przedstawcie w formie scenki.

Przykładowe odpowiedzi:

• Dziecko ulicy to osoba poniżej 18 roku życia, wykluczona społecznie. Często wychowują się na ulicy (bawią się, pracują, żebrzą, kradną), ale mogą posiadać domy i rodziny, z którymi nie łączą ich żadne relacje.
• Rumunia, Polska, Brazylia, Peru, Sudan Południowy, Sierra Leone, Stany Zjednoczone
• Jedzenie, miejsce do spania, pieniądze, ubranie, bezpieczeństwo, edukacja, opieka.
• Jak się nazywasz? Ile masz lat? Gdzie mieszkasz? Skąd pochodzisz? Co tutaj robisz? Co lubisz robić? Jakie masz talenty? O czym marzysz? Dlaczego tu jesteś?
• Toaleta poranna, śniadanie, nauka w szkole lub w ośrodku, obiad, sprzątanie ośrodka, pranie, nauka, sport, kolacja, czas wolny, toaleta wieczorna.
• Nauczyciel: prowadzi zajęcia lekcyjne, jest wychowawcą. Architekt: prowadzi budowę domu dla dzieci ulicy, uczy chłopców zawodu. Lekarz: prowadzi zajęcia o higienie osobistej, leczy chore dzieci.
• Pisanie pojedynczych liter; rysowanie wzorów; nauka czytania krótkich słów; obrazki z przedmiotami zaczynającymi się na kolejne litery alfabetu; piosenka.
• Cel akcji: program dożywiania; data: okolice Bożego Narodzenia; miejsce: szkoła; sprzedawanie ciasta.
• Dowolna forma plakatu.
• Skierowanie chłopca do domu pomocy dla dzieci ulicy.

JEST PROBLEM
Dzieci ulicy, ze względu na sytuację w jakiej się znajdują, problemy z jakimi się borykają oraz samo środowisko, w którym dorastają, to grupa w szczególności narażona na wiele problemów i dyskryminację. Stając na polu z hasłem „jest problem”, uczestnicy gry dowiedzą się, jakie trudności w życiu spotykają ich rówieśników żyjących na ulicach wielu miast świata. Zatrzymanie się na tym polu, prowadzący odczytuje jeden z problemów, a gracze cofają się o dwa oczka.

Problemy:
Dziecko, które pochodzi z Indii, ze względu na biedę panującą w domu musiało uciec do miasta w poszukiwaniu pracy.
W jadłodajni, do której codzienne przychodzą dzieci ulicy, odkryto, że kilka osób zażywa narkotyki.
Dziewczynka, która piła brudną wodę z rzeki zachorowała – nie ma ubezpieczenia, by pójść do lekarza.
Wojna domowa w Sudanie Południowym pochłonęła wiele ofiar, w tym rodziców pewnego młodego chłopca, który trafił na ulice miasta Wau.
Rodzice pewnego chłopca z Ghany zostawili go pod opieką babci i nigdy po niego nie wrócili.
Dziewczyna, która od kilku lat mieszka z rodzeństwem na ulicy, została porwana przez grupę przestępców.
Chłopiec od kilku tygodni pracował przy czyszczeniu butów i został okradziony z zarobionych pieniędzy.
Rodzina chłopca z Peru od lat zamieszkuje slumsy (tzw. dzielnice biedy), z których chłopiec wyrusza codzienne rano na ulice, by kraść.
Chłopiec był głodny i ukradł chleb – został złapany przez policję.
Dziecko, które mieszkało w ośrodku wychowawczym dla dzieci ulicy w Ghanie, zostało przyłapane na piciu alkoholu.
Darczyńcy, którzy wspierają grupę dzieci ulicy z Nigerii, przekazali stypendium jednemu z chłopców, który nie opłacił szkoły, tylko wydał wszystkie pieniądze.
Rodzeństwo nie może znaleźć pracy, ponieważ nikt nie chce zatrudnić dzieci z ulicy.
W szkole peruwiańskiej, do której chodzi dziewczynka, wszyscy wiedzą, że mieszkała na ulicy. Jest gorzej traktowana.
Rodzice chłopca z Sierra Leone zabraniali mu się uczyć, dlatego uciekł z domu.
Chłopiec z Zambii, który uciekł do miasta, nie może znaleźć pomocy, gdyż nie zna angielskiego – urzędowego języka w kraju.
Dziecko, które od roku mieszkało w ośrodku dla dzieci ulicy, zostało usunięte, ponieważ nie chciało dostosować się do regulaminu domu.
Rodzice pewnego chłopca z Ghany wierzyli w czary i sny. Kiedy ojcu się przyśniło, że jego syn go zabije, sam postanowił zabić pierwszy swoje dziecko. Chłopiec uciekł z domu.
Zakończenie gry
Gra kończy się w momencie, kiedy jedna z grup dotrze do mety. Nauczyciel odczytuje historię chłopca żyjącego na ulicy, który otrzymał pomoc i drugą szansę na lepsze życie.
Emmanuel, Nigeria
Emmanuel ma 24 lata i pochodzi Nigerii, dokładnie z Ibadanu – miasta w zachodniej części kraju. Na ulice trafił w 2008 roku, kiedy postanowił pomóc swojej samotnej matce i znaleźć jakąś pracę. Jego ojciec opuścił dom na tyle wcześnie, że dziś chłopak mógłby go nawet nie rozpoznać. Emmanuel na ulicy pracy nie znalazł, ale tam został. Po pół roku dowiedział się o programie wsparcia dzieci ulicy, prowadzonym przez księży ze Zgromadzenia Salezjańskiego od św. Jana Bosko. Postanowił tam pójść, by poprosić o pomoc i ją otrzymał. Dzięki pomocy finansowej misjonarzy zaczął chodzić do szkoły, gdzie przyucza się do zawodu elektryka. Mimo to wciąż marzy, by zostać prawnikiem. Mówi: chce zostać prawnikiem, bo wszystko jest możliwe. Ma również wiele talentów i ogromne serce do dzieci, którym dzieli się z innymi, pomagając jako animator przy organizacji półkolonii wakacyjnych dla najuboższych dzieci i młodzieży w Nigerii.
Źródło: http://nigeria2013.blog.swm.pl/2013/09/17/boskie-chlopaki-2/

3. Podsumowanie

Nauczyciel wyświetla film pt. „Boskie chłopaki” (https://www.youtube.com/watch?v=1feHhhtT4Ek), a po jego zakończeniu podkreśla, że dzieci ulicy to często rówieśnicy uczniów uczestniczących w zajęciach, którzy przez doświadczenia swojego życia często zapominają czym są marzenia. Są jednak na świecie organizacje, misjonarze i wolontariusze, którzy przez prowadzenie ośrodków oraz bezpośrednią pracę na ulicy, przywracają im nadzieję.