Przedstawienie zagadnienia:

Edukacja to proces, w którym człowiek bierze udział całe życie. To zdobywanie wiedzy, wszechstronne kształcenie swojej osoby, a także posiadanie umiejętności, związane z efektywnym nauczaniem. Dzięki edukacji w poszczególnych etapach rozwoju, zdobywa się umiejętności pozwalające być otwartym na świat i innych ludzi, jest się świadomym swoich praw, a także zdobywa się umiejętność krytycznego myślenia. Ważnym jest rozróżnienie edukacji formalnej i nieformalnej. Pierwsza związana jest z możliwością chodzenia do szkoły, nie tylko na etapie szkoły podstawowej. Druga, to zdobywanie umiejętności poprzez różne doświadczenia. Dane statystyczne nadal wskazują na wysoki stopień braku dostępu do edukacji w wielu częściach świata – w szczególności dotyczy to krajów Afryki, Ameryki Południowej i Azji. Szacuje się, że co najmniej 250 milionów dzieci nie posiada umiejętności czytania, pisania i liczenia, a 775 milionów dorosłych to analfabeci, z czego znaczną cześć stanowią kobiety. Powodem jest brak placówek edukacyjnych na terenach wiejskich, konflikty zbrojne, ubóstwo, przymus pracy – również wśród dzieci. Wyrównanie dostępu do edukacji jest podstawowym sposobem na samodzielny, zrównoważony rozwój krajów na całym świecie.

Cel zajęć:

Wskazanie roli edukacji i przedstawienie konsekwencji utrudnionego dostępu do edukacji w niektórych częściach świata.

Metody:

dyskusja, prezentacja multimedialna, praca indywidualna

Środki:

grafiki dot. edukacji, zdjęcia szkół, obrazki z różnymi czynnościami do pokolorowania

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie

Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji: dlaczego edukacja? Wyjaśnia, że w czasie zajęć będą poznawać definicję tego pojęcia oraz dowiedzą się, jak wygląda nauka w różnych częściach świata.

2. Co to jest edukacja?

Prowadzący zadaje uczniom pytania związane z edukacją, a następnie każde hasło zapisuje na tablicy.
Od poniedziałku do piątku chodzę tam codziennie. Uczę się na lekcjach a na przerwach bawię. Jakie to miejsce?
Odpowiedź: szkoła
Czasami jest gruba, czasami cieniutka. Literek i obrazków w niej znajdziesz bez liku. Co to jest?
Odpowiedź: książka
Wiedzę dużą ma, na tablicy pisze, dziennik uzupełnia i chętnie pomoże. Kto to taki?
Odpowiedź: nauczyciel
Nikt się … nie rodzi, ale staje.
Odpowiedź: mądrym (mądrość)
Ucz się ucz, bo … to potęgi klucz!
Odpowiedź: nauka
Po wysłuchaniu i zapisaniu wszystkich odpowiedzi prowadzący wyświetla obrazek, z różnymi grafikami, które znajdują się wokół słowa „edukacja”. Wyjaśnia, że wymienione poprzednio przez nich skojarzenia składają się na definicję edukacji. Jest to proces gromadzenia wiedzy poprzez naukę w szkole czyli naukę formalną, jak i nieformalną, czyli poprzez doświadczenia.

3. Świat kolorowany wiedzą

Nauczyciel dzieli uczniów na 3 grupy. Każda z nich otrzymuje duży arkusz papieru
i zestaw kredek. Pierwsza z grup otrzymuje kredki tylko w kolorze zielonym, druga
w kolorach niebieskim i żółtym. Ostatnia z grup otrzymuje kredki we wszystkich kolorach. Następnie nauczyciel prosi wychowanków o namalowanie wymarzonej szkoły.
Po zakończeniu zadania prowadzący pokazuje wszystkim trzy rysunki szkół i pyta, jakie są różnice pomiędzy nimi (np. kolory, kształty, atrakcyjność) i z czego one wynikają (każda z grup miała inne możliwości i zróżnicowany dostęp do kredek). Nauczyciel wyjaśnia, że dzieci w krajach Afryki czy Ameryki Południowej często nie mają dostępu do kolorowych kredek czy zeszytów i korzystają z tego co mają, nawet jeśli to jest jedna kredka. Wynika to z braku pieniędzy i możliwości, w szczególności na wioskach oddalonych o wiele kilometrów od dużych miast.

Na podstawie zakończonego zadania, prowadzący pokazuje zróżnicowany stopień dostępu do edukacji na świecie:
– kolor zielony: ograniczony stopień poznania świata (czyli używanie jednego koloru) powoduje zamknięcie się w obrębie schematów, nierzadko krzywdzących. Nauczyciel tłumaczy, że są na świecie miejsca gdzie dzieci nie mają możliwości chodzić do szkoły (najczęściej w Afryce i Azji) najczęściej z powodu ubóstwa, konieczności pracy lub wojny.
– kolor niebieski i żółty: niska jakość edukacji w poszczególnych rejonach świata. To miejsca, gdzie uczniowie mogą chodzić do szkoły, ale tylko podstawowej, na której ich edukacja się kończy. Często nauczyciele nie mają odpowiedniego wykształcenia (np. nie ukończyli studiów).
– wszystkie kolory: pełny dostęp do edukacji i możliwości z nią związane. Mając wiedzę o świecie, mechanizmach w nim obowiązujących oraz konkretne umiejętności jak czytanie pisanie i licznie człowiek ma wpływ na swoje i poprawę swojego losu.
Nauczyciel podkreśla, że na każdym kontynencie są miejsca gdzie dostęp do edukacji jest utrudniony, a następnie pokazuje zdjęcia różnych szkół z całego świata.

4. Po co mi wiedza?

Prowadzący tłumaczy uczniom, że zależnie od zdobytych w szkole umiejętności mamy możliwość wykonywania różnych zawodów, a przez to wpływu na swoją przyszłość. Liczenie, czytanie i pisanie to podstawowe umiejętności dające możliwość rozwoju. Prowadzący rozdaje uczniom karty pracy (załącznik 1).

a. W pierwszej kolejności prosi o pokolorowanie kolorem zielonym czynności, do których wystarczy tylko umiejętność liczenia.
(wypasanie owiec, praca w polu, sprzątanie)
Nauczyciel pyta uczniów czy dużo jest czynności, które możemy wykonywać potrafiąc tylko liczyć i czy można funkcjonować tylko z tą umiejętnością.

b. Następnie nauczyciel prosi o pokolorowanie kolorem niebieskim czynności, do których wykonania niezbędna jest umiejętność czytania i pisania.
(pisanie listu do przyjaciela, osoba czytająca ogłoszenie, osoba czytająca książkę)
Podobnie jak w poprzednim punkcie, nauczyciel analizuje z dziećmi czynności wymagające tylko umiejętności czytania i pisania.

c. Na końcu prosi uczniów o pokolorowanie na żółto, czynności do których wykonania trzeba umieć zarówno czytać, pisać jak i liczyć.
(praca w banku, lekarz, architekt, mama odrabiająca zadnie z dziećmi)

Nauczyciel podkreśla, że możliwość zdobycia wszechstronnej edukacji umożliwia im w pełni samodzielny wybór wykonywanego zawodu.
Po zakończeniu zadania uczniowie dowiadują się, że w różnych krajach Globalnego Południa dzieci nie mają możliwości chodzić do szkoły, a umiejętności czytania, pisania lub liczenia zdobywają najczęściej w domu, ponieważ na co dzień muszą pracować. Zadanie pokazuje, że szkoła, w której dzieci mogą się uczyć, w przyszłości daje dużo większe szanse na zdobycie zawodu.

5. Podsumowanie

Nauczyciel podsumowując zajęcia, wyjaśnia uczniom, że edukacja jest bardzo istotna w życiu każdego człowieka i jest to proces trwający przez całe życie. Jednakże są takie miejsca na świecie, gdzie dostęp do niej nie jest równy dla wszystkich dzieci.