Dzieci – żołnierze – kaci czy ofiary?

Przedstawienie zagadnienia:

Wykorzystanie dzieci – żołnierzy jest jednym z najbardziej brutalnych form naruszenia praw dziecka, jakiego dokonuje się wciąż w wielu krajach świata. Na wszystkich kontynentach powstaje wiele organizacji pozarządowych i ruchów społecznych, pomagających zażegnać problem wykorzystania nieletnich w konfliktach zbrojnych. Dziecko – żołnierz z trudem powraca do „normalnego” życia, dlatego bardzo ważną rolę odgrywa resocjalizacja i wszelkiego rodzaju pomoc młodym ludziom, którzy zostali wykorzystani jak i narzędzia wojny. Sudan Południowy to najmłodszy kraj świata, który powstał zaledwie w 2011 roku. Ponad połowa jego mieszkańców żyje poniżej granicy skrajnego ubóstwa, niemal tyle samo nie posiada dostępu do czystej wody pitnej, a niecałe 30% potrafi czytać i pisać. Brakuje praktycznie wszystkiego, nie funkcjonuje przemysł, zarówno większość produktów żywnościowych, ubrań, jak i sprzętów musi być sprowadzana z zagranicy, dlatego ceny są bardzo wysokie. W Sudanie Południowym, w trakcie ponad 50 lat wojny, dochodziło do wielu nadużyć i łamania praw człowieka, a zjawisko dzieci – żołnierzy jest wciąż aktualnym problemem sudańskiego społeczeństwa.

Cel zajęć:

Poznanie historii konfliktu w Sudanie Południowym oraz roli organizacji pozarządowych w procesie resocjalizacji i pomocy w powrocie do życia społecznego dzieci – żołnierzy.

Metody:

praca w grupach, symulacja wydarzenia, „burza mózgów”, pogadanka

Środki:

tablica lub flipchart z kartkami, markery, karteczki samoprzylepne post – it, historia Sudanu Południowego (załącznik 1), świadectwa dzieci i rodzin (załącznik 2), definicja (załącznik 3), karty ról (załącznik 4)

Przebieg zajęć:

Wprowadzenie

Prowadzący wyjaśnia, że tematem głównym lekcji będzie konflikt zbrojny w jednym z krajów rozwijających się, w oparciu o przykład Sudanu Południowego oraz poznanie zjawiska dzieci – żołnierzy, które jest wciąż realnym problemem rejonów powojennych.

Kilka słów o Sudanie Południowym

Uczestnicy dzielą się na cztery drużyny. Każda z nich dostaje fragmenty historii państwa Sudanu Południowego – najmłodszego kraju Afryki (załącznik 1, wszystkie elementy trzeba wcześniej rozciąć). Zadaniem uczniów jest ułożyć chronologicznie czas i wydarzenia związane z powstaniem wolnego i niepodległego państwa. Prawidłowość zadania zostanie sprawdzona na końcu ćwiczenia z nauczycielem.

Dzieci – żołnierze

Uczniowie, nadal pracując w grupach, otrzymują fragmenty świadectw byłych dzieci-żołnierzy, ich ofiar i rodzin (załącznik 2). Jednocześnie otrzymują karteczki samoprzylepne post – it i na podstawie tekstów podejmują próbuję wyjaśnienia terminu dzieci – żołnierze. Zapisują pomysły na karteczkach i przyklejają na tablicy. Prowadzący odczytuje odpowiedzi uczniów i na podstawie definicji ONZ, wyjaśnia uczniom pojęcie (załącznik 3). Podaje również przyczyny powstania zjawiska, skutki i trudności, jakie niesie ze sobą próba powrotu do „normalnego” życia i procesu resocjalizacji młodych chłopców, którzy uciekli od rebeliantów bądź poddali się państwowym żołnierzom.

Uwaga! Sąd idzie!

W kolejnej części spotkania uczniowie wezmą udział w rozprawie sądowej. Każda z grup otrzymuje karty ról oraz instrukcję, która pozwoli im wcielić się w: mieszkańców wioski, sędziów, oskarżonych lub członków organizacji pozarządowej – w roli obrońców (załącznik 4). Celem rozprawy sądowej jest ukazanie problemu, z którym borykają się młodzi, którzy po przeżyciu traumatycznych zdarzeń muszą wrócić do społeczeństw w rodzinnych wioskach. Cała rozprawa ma miejsce po demobilizacji grupy partyzantów. Oskarżeni to byłe dzieci -żołnierze. Ważne jest, by podczas rozprawy uczestnicy zwrócili uwagę jak dużą rolę ma organizacja pozarządowa, która pomaga w resocjalizacji młodzieży.

Instrukcja zadania:

Jesteście mieszkańcami miasta Bentiu w Sudanie Południowym, w którym niedawno doszło do konfliktu zbrojnego. Zostaliście podzieleni na grupy, które wezmą udział w rozprawie sądowej dotyczącej oskarżenia byłych rebeliantów o akty przemocy i wandalizmu.

Waszym zadaniem jest dokładne zapoznanie się z rolami, w które wcielicie się podczas rozprawy. Dokładnie zapoznajcie się z kartami ról. Ważne kwestie zapisujcie na kartkach. Czas na przygotowanie to 5 minut.

Podsumowanie

Prowadzący podsumowuje przebieg warsztatu. Wyjaśnia, że pomoc jest potrzebna, jednak musi być ona dobrze przemyślana i skonkretyzowana, by przyniosła efekty. Jest to trudny proces, dlatego każdy pracownik organizacji pomagającej w krajach rozwijających się musi być dobrze przygotowany, poznając specyfikę problemu z jakim boryka się dane państwo, społeczeństwo oraz jednostka.